To białko, zaliczane do neurotoksyn (egzotoksyn) wytwarzane przez bezwzględnie beztlenowe laseczki bakterii o nazwie gatunkowej Clostridium botulinum, a także przez nielicznych innych przedstawicieli rodzaju Clostridium.
W medycynie estetycznej na szeroką skalę toksyna botulinowa zaczęła być stosowana stosunkowo niedawno, bo dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Stosowana jest w celu korekcji wad urody, leczeniu nadpotliwości, podjęto także próbę jej zastosowania w leczeniu przerosłych blizn. Bardzo małe dawki tej substancji są wstrzykiwane są do mięśni, które kontrolują wyraz twarzy. Substancja poraża płytkę nerwowo – mięśniową i powoduje wygładzenie zmarszczek. Botulina jest jednym z najpopularniejszych środków współcześnie stosowanych w chirurgii estetycznej do wygładzania zmarszczek mimicznych twarzy (tzn. zmarszczek dynamicznych uzależnionych od działających mięśni).
W medycynie estetycznej stosujemy ją w następujących przypadkach:
Zabieg nie wymaga od pacjenta szczególnego przygotowania (nie może mieć infekcji gorączkowej, przeziębienia, opryszczki lub wysypki w okolicach wkłuć, nie powinien także przyjmować leków obniżających krzepliwość krwi, niesterydowych leków przeciwzapalnych w tym polopiryny / aspiryny i jej podobnych preparatów). Ponieważ iniekcje wykonywane są bardzo cienka igłą i związanym z tym niewielkim bólem podczas zabiegu nie ma potrzeby stosowania znieczulenia. Zastrzyki wykonywane są bezpośrednio w brzuśce mięśni w kilku punktach. W zależności od obszaru zabieg trwa 15 do 45 minut. Następnie pacjent może spokojnie wrócić do domu, pracy.
Po zabiegu przez kilka godzin nie należy wykonywać żadnych zabiegów pielęgnacyjnych w okolicy poddawanej ostrzykiwaniu, by nie spowodować przemieszczenia się preparatu. Przez 4 godziny pacjent nie powinien kłaść się, schylać głowy w dół, powinien unikać wysokich temperatur (sauna, suszenie włosów suszarką, wizyty u fryzjera). Nie powinien też lecieć samolotem w podróż do 72 godzin po zabiegu, ponieważ zmiany ciśnienia mogą spowodować przemieszczenie się wstrzykniętego preparatu.
Jednorazowa bezpieczna dawka podania toksyny to 60 do 100j. m. podczas jednego zabiegu. Wstrzyknięcie można powtarzać nie więcej niż 2-3 razy w roku w odstępach 4-6 miesięcy. Zbyt częste podawanie toksyny botulinowej lub stosowanie zbyt dużych dawek może prowadzić do wytworzenia przeciwciał neutralizujących i w konsekwencji oporności na leczenie. Dawki stosowane w wygładzaniu zmarszczek powinny być indywidualnie dobierane dla pacjenta i uwzględniać typ zmarszczek oraz obszar skóry. Istnieje znaczny margines bezpieczeństwa pomiędzy dawką terapeutyczną a toksyczną, która wynosi 2500-3000 j. m.
Początek działania widoczny jest po 2-3 dniach, maks. działanie występuje po ok. 2-6 tyg. Leczniczo stosuje się bardzo małe dawki, tak by działanie toksyny botulinowej ograniczało się jedynie do okolicy podania.
Przeciwwskazania:
Bezwzględne:
Do bardzo rzadkich powikłań po zabiegach wygładzania zmarszczek za pomocą botuliny zaliczamy „opadanie” lub osłabienie mięśni, asymetrię. Na przykład, jeśli zbyt wysoka dawka botuliny zostanie wstrzyknięta w celu redukcji „kurzych łapek” wokół oczu, to pacjent może mieć problemy z mruganiem lub obserwowane jest wywinięcie powieki. Około 1% pacjentów, u których stosowano toksynę w celu skorygowania zmarszczek doświadcza opadania powieki (gdy preparat podano poniżej bezpiecznej granicy) lub w przypadku wstrzyknięcia powyżej ust, może dojść do opadania kącika ust.
Wymienione powikłania są tymczasowe i mijają bez śladu.